کارنامه فعاليت انجمن در دوره سوم (1389-1386)

سرمقاله خبرنامه شماره 34:

پس از برگزاری مجمع عمومی در تاریخ 12/8/86 و واگذاری مسئولیت انجمن به هیأت مدیره جدید با تشکیل 42  جلسه  توسط هیأت مدیره و برنامه‌ریزی ایشان، اقدامات بسیار زیادی به منظور تحقق اهداف انجمن در این دوره به انجام رسید. اقدامات صورت گرفته بر اساس تقسیم کار بین اعضای هیأت مدیره و با تلاش همه افراد با توجه به مسئولیت ایشان انجام شد. همان طور که می‌دانید انجمن یک تشکل علمی – صنفی است که نسبت به وضعیت منابع طبیعی و محیط زیست کشور احساس مسئولیت کرده و برنامه‌های خود را برای تبیین وضعیت موجود منابع طبیعی و محیط زیست و چالش‌های مربوطه و ارایه راه‌کارهای لازم برای بهبود وضعیت دنبال نموده است. در این ارتباط انجمن در این دوره با توجه به امکانات موجود به برگزاری چندین نشست در مؤسسه اقدام کرد و از متخصصین به نام کشور دعوت شد که در مورد موضوعات مهم منابع طبیعی و محیط¬زیست به ایراد سخن پرداخته و نتایج این نشست‌ها به شکل‌های مختلف به مسئولین و رسانه‌های عمومی منعکس گردید. از طرفی در مواقع لازم با انتشار بیانیه یا ارسال نامه به مسئولین اعم از رئیس محترم جمهور، وزیر محترم جهاد کشاورزی و یا رئیس محترم سازمان تات ایشان را در جریان اتفاقات مربوط به حوزه منابع طبیعی و تحقیقات  قرار داده است. انجمن در این دوره همانند دوره قبل با انتشار خبرنامه خود و ارسال به مسئولین مختلف به عنوان پل ارتباطی بین محققین منابع طبیعی در کشور با مسئولین عمل نموده و با انتشار  خبرنامه با موضوعات متنوع این مهم را به انجام رسانیده است.
یکی از ویژگی‌های قابل توجه در این دوره از فعالیت انجمن به روز نمودن تارنمای انجمن با کمک تعدادی از اعضای انجمن بود که بیش از 40 هزار بازدید از تارنمای انجمن در این دوره شاخصی گویا از فعال بودن و توجه مخاطبان به آن است که نسبت به دوره قبل بیش از 20 برابر افزایش داشته است.
یکی از مؤثرترین اقدامات انجمن در این دوره موضع‌گیری و اعتراض سریع و مناسب در تخریب باغ گیاهشناسی نوشهر بوده که به شکل‌های مختلف با کمک سایر تشکل‌ها و با اطلاع رسانی به موقع از ادامه تخریب جلوگیری شد و امیدواریم مسببین این فاجعه به سزای عمل ناشایست خود برسند.
انجمن در دفاع از حقوق صنفی اعضاء نیز فعال بوده و در نشست با مسئولین و با ارسال نامه  نسبت به بی توجهی برخی از مسئولین به حق و حقوق اعضای هیأت علمی وزارت جهاد کشاورزی اعتراض نموده و این اعتراضات را به اطلاع مسئولان اجرایی کشور رسانیده است که در بسیاری از موارد مورد توجه نیز قرار گرفته و اقدام لازم صورت پذیرفته است.
با گذشت سه دوره از فعالیت انجمن، لزوم وجود و فعالیت این انجمن علمی- صنفی هر روز بیشتر از گذشته محرز می‌گردد و خلأ وجود چنین تشکیلاتی در سایر مؤسسات تحقیقاتی کاملا احساس می‌گردد. برادران و خواهران گرامی عضو انجمن، اکنون که قرار است دوره چهارم فعالیت انجمن شروع شود لازم است هر کدام از ما از خودمان این سوال را بپرسیم که "نقش من در این فعالیت‌ها چقدر بوده است" و اگر جوابمان برای خودمان قانع کننده نیست تصمیم بگیریم که انجمن را در دوره چهارم بیش از گذشته یاری نماییم و نقش مؤثرتری را ایفا کنیم.

سرفصل‌های اقدامات انجام شده انجمن در دوره سوم:
•    چندين نوبت ديدار و گفتگو با آقای دکتر عصاره رئیس محترم وقت مؤسسه
•    ديدار و گفتگو با آقای دکتر میرزایی ندوشن رياست محترم مؤسسه
•    ديدار و گفتگو با آقای دکتر فرح پور معاون خدمات پژوهشي وقت مؤسسه
•    ديدار و گفتگو با سرکار خانم دکتر سفیدکن معاون خدمات پژوهشي مؤسسه
•    جلسه با نمايندگان اعضاي هیأت علمي مؤسسه رازي و ارایه راه‌کار براي ارتباط بيشتر اعضاي هیأت علمي وزارتخانه
•    برگزاری مجمع عمومی سالانه و ارایه گزارش سالانه

- برگزاري جلسات سخنراني:
•    سخنراني دکتر محمدعلي حامدي تحت عنوان "مديريت جنگلها و مراتع کشور در پرتو تحولات ساختار فضايي شهري و روستايي"
•    سخنراني مهندس پيمان کنعان تحت عنوان "امکانات ايران در استحصال انرژي خورشيدي"
•    سخنراني دكتر شهرام خسروپناه استاد دانشگاه گوام آمريكا با عنوان: "معرفي مدل فرسايش در حوزه‌هاي آبخيز"
•    نمايش فيلم "خلوت جنگل" تهيه شده توسط فرهاد ورهرام و برپايي جلسه نقد و بررسي با حضور تهيه‌کننده فيلم و علاقه‌مندان منابع طبيعي
•    سخنراني آقاي دکتر احمد آل ياسين و مهندس فاطمه ظفرنژاد تحت عنوان "چالش‌هاي صنعت سد سازي با تأکيد بر اثرات متقابل آن بر منابع طبيعي"
•    سخنراني سرکار خانم دکتر معصومه ابتکار و آقای دکتر محمد مهدوی تحت عنوان "بررسی چالش و چشم‌اندازهای محیط زیست و منابع طبیعی ایران"
•    سخنراني مهندس حامد بهشتی تحت عنوان " اجراي سازوکار CDM در پروژه‌هاي جنگلکاري در ايران"


- چاپ و انتشار 11 خبرنامه با مطالب مختلف. اين خبرنامه‌ها در استان‌هاي مختلف توزيع شده و براي کليه مسئولين و دست‌اندر‌کاران فرستاده مي‌شود.

- ارایه نظرات و انتقادات اعضاي انجمن از طريق نامه و مقاله‌هايي تحت عنوان سخني با مسئولين در خبرنامه انجمن به چاپ رسيده است و در مواردي اين مقاله‌ها مستقيما براي مقام وزارت ارسال گرديده است و از اثر بخشي مناسبي برخوردار بوده است. اين مقالات عبارتند از:
•    ارسال نامه‌اي در اعتراض به تغيير احکام و کاهش حقوق اعضاي هیأت علمي براي وزير محترم جهاد کشاورزي
•    تات امروز و تات ديروز که در ارتباط با تغيير نام  سازمان به "سازمان ترويج، آموزش و تحقيقات" نوشته شده و اعتراضي است  به اولويت دادن ترويج و آموزش بر تحقيقات
•    "خبر خوشي که هنوز روي کاغذ مانده است" که به مسئله تخصيص 1 تا 4 درصد اعتبارات هزينه‌اي دستگاه‌ها به منظور انجام فعاليت‌هاي پژوهشي پرداخته و عدم تحقق آن را گوشزد نموده است
•    "مصوبه تشخيص مصلحت نظام مرهمي بر زخم‌هاي منابع طبيعي کشور" که در تأييد مصوبه‌هاي نهاد تشخيص مصلحت در راستاي حفاظت از منابع طبيعي پرداخته است
•    "چرا از توان بالقوه‌ي انرژي خورشيدي در كشور غافليم"
•    "سخني سرگشاده با مقام عالي وزارت کشاورزي" که نامه‌اي است به وزير جهاد کشاورزي در اعتراض به تفاهم نامه‌اي که بين ايشان و رياست دانشگاه تهران امضاء شده است. شایان ذکر است که اين نامه بسيار مورد توجه شخص وزير و اعضاي هیأت علمي وزارت¬خانه در سراسر کشور قرار گرفت و تحت تأثير آن نقل و انتقالاتي نيز در وزارت‌خانه صورت پذيرفت
•    پيگيري قطع درختان كهنسال و نوشتن نامه‌اي در اين خصوص به رئيس جمهور
•    تحلیلی بر دوران ریاست آقای دکتر خلقانی بر سازمان تات با تأکید بر نکات مثبت و منفی
•    ارسال نامه به ریاست محترم جمهور آقای دکتر احمدی نژاد در محکومیت قطع درختان کهنسال به بهانه مقابل با خرافه پرستی
•    انتشار بیانیه انجمن قبل از انتخابات ریاست جمهوری تحت عنوان " مطالبات بخش منابع طبیعی از رئیس جمهور آینده" در این نامه وضعیت منابع طبیعی و محیط زیست کشور به خوبی ترسیم شده و چالش‌های آن به روشنی تبیین شد و سیاست‌ها و راهبردهای مقابله با چالش‌های مورد اشاره پیشنهاد گردید. این نامه بعد از انتخابات هم برای ریاست جمهوری ارسال گردید.
•    چاپ مقاله‌ای تحت عنوان سال سخت منابع طبیعی کشور و امید به آینده که در بهمن 1388 منتشر شد.
•    چاپ دو مقاله در خصوص شیوه تغییر مدیریت در مؤسسه و همچنین تغییر معاون امور پژوهشی مؤسسه
•    نظر سنجی از اعضاي هیأت علمي مؤسسه در خصوص نحوه‌ی مدیریت رئیس سابق مؤسسه و انتشار نتایج این نظر سنجی در خبرنامه و تارنمای انجمن

- ارسال مقالات مختلف براي روزنامه هاي کثيرالانتشار با نام انجمن
- نامه به وزیر محترم جهاد کشاورزی آقای دکتر خلیلیان در ابتدای دوره وزارت ایشان و تبیین وضعیت منابع طبیعی کشور و ارایه راه‌کارهای مناسب برای مدیریت این حوزه
- پیگیری افزایش حقوق اعضای هیأت علمی در سال جاری با ارسال نامه‌ای به ریاست محترم سازمان تات و تصویب موضوع در هیأت امنای سازمان تات
- نامه به ریاست جمهوری و اعتراض به عدم تأمین بودجه و دو‌گانگی برخورد با اعضای هیأت علمی وزارت علوم و وزارت جهاد کشاورزی

- بیانیه‌های انجمن در خصوص تخریب باغ گیاهشناسی نوشهر و برخورد بسیار فعال در این خصوص و هماهنگی و تشویق سایر انجمن‌ها در موضع‌گیری در این مورد که نتایج بسیار خوبی در پی داشت.
- بیانیه انجمن در اعتراض به فیلتر شدن تارنمای مهار بیابان‌زایی
-  تهيه‌ي هديه‌ به مناسبت شروع سال جديد براي اعضاي انجمن در سه سال متوالی
- برگزاری مراسم دید و بازدید در شروع سال جدید
- همکاری و مشاوره با سایر انجمن‌های فعال در زمینه منابع طبیعی در خصوص وضعیت منابع طبیعی کشور و ارسال نامه به ریاست جمهوری مبنی بر لزوم تشکیل وزارت منابع طبیعی
- فعال و به روز نگه داشتن دايمي تارنماي انجمن

سخن انجمن اعضاي هيات علمي به فیلتر کنندگان تارنمای مهار بیابان‌زایی

    در دنیای امروز افکار عمومی و خواست مردم نقش بسزایی در جهت دهی برنامه‌ها دارد.  اطلاع رسانی صحیح و آگاهی دادن به مردم در خصوص مسايل مختلف یکی از وظایفی است که رسالت هر عالمی است. همه ما به یاد داریم و در کتاب‌های تعلیمات دینی در مدارس این را خوانده‌ایم که خداوند پیامبران را برای هدایت و راهنمایی و آگاهی دادن به مردم فرستاده است. در خصوص محیط زیست و منابع طبیعی کشور چه کسانی بهتر از متخصصین این امر می‌توانند در این باره نظر دهند و افکار عمومی را از وقایعی که بر سر این سرزمین می‌گذرد، آگاه كرده، مسئولین را متوجه تصمیمات غلط خود کنند و سرانجام هشدارهای لازم را در موقع خود به آنان بدهند؟  مسدود کردن تارنمای مهار بیابان‌زایی با مدیریت برادر گرامی آقای مهندس محمّد درویش که از متخصصین متبحر در این حوزه است، چه مفهومی دارد؟ آیا اگر ایشان و افرادی مثل ایشان نگویند که خطر بیابان‌زايي در ايران زمين شتابان در حال گسترش است، از شدت بیابان زایی کشور کم می‌شود؟ اگر ایشان و افرادی مثل ایشان فریاد نزنند که سطح سفره های آب زیر زمینی ايران در 30 سال گذشته به اندازه 1000 سال پایین رفته است، سطح سفره های آب پایین نمی‌رود؟ اگر این افراد فریاد نزنند که عامل اصلی ریزگردها که تا مرکز شهرهای ایران نفوذ کرده‌اند، بیابانی شدن و فرسایش و بی تدبیری  در حوزه منابع طبیعی و محیط زیست است، مشکل ریز گردها حل می‌شود و هزاران مطلبی که در سایت مهار بیابان زایی موجود است و همه هشدار و هشدار هشدار است.
     نکته آخر خطاب به برادران و خواهرانی كه عملاً با فيلتر كردن مهار بيابان زايي نشان دادند: اطلاع‌رسانی درست و بي طرفانه در حوزه منابع طبیعی و محيط زيست را تحمل نمی‌کنند؛ آیا شما در فضای دیگری غیر از فضای این کشور تنفس می‌کنید؟ آیا نابودی جنگل‌ها و مراتع و تخریب محیط زیست به ریه‌های شما و فرزندان‌تان آسیب نمی‌رساند؟ آیا خشکسالی و سیل شما و خانوادهایتان را تهدید نمی‌کند؟ عزیزان و بزرگواران، محیط زیست و مسايل مربوط به آن به همه ما تعلق دارد. آسیب به محیط زیست آسیب به همه ما، مسئولین و مردم عادی، پیر و جوان، کارشناس و غیر کارشناس است. حوزه محیط زیست مرز سیاسی و اجتماعی نمی شناسد. در این زمینه ما باید و مجبوریم افق دید خود را نه تنها ملی که باید جهانی کنیم. از بین رفتن سالانه 13 میلیون هکتار از جنگل‌ها در جهان زندگی من و شما را هم تحت تاثیر قرار خواهد داد. کاهش 40 درصدی ضخامت یخ‌های قطبی در 40 سال گذشته و تغییرات وسیع آب و هوا پیامدهای ناگواری برای ما نیز خواهد داشت. نابودی گونه های جانوری و گیاهی 1000 برابر بیشتر از سرعت طبیعی بر زندگی همه موجودات کره زمین از جمله ما انسان‌ها هم تاثیر خواهد گذاشت. مردن روزانه 5000 نفر در جهان بر اثر استفاده از آب‌های آلوده  به من و شما هم مربوط می‌شود برادر. چه بخواهیم و چه نخواهیم باید در این موضوع واقع بین باشیم و اطلاع رسانی در این زمینه را همه ما وظیفه خود بدانیم. به همین دلیل انجمن اعضای هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، ضمن محکوم کردن فیلتر شدن تارنمای مهار بیابان‌زایی از مسئولین امر می‌خواهد که هر چه زودتر نسبت به رفع محدودیت این تارنمای زیست محیطی که سومین تارنمای برتر جهان در زمینه محیط زیست در سال 1389 شد، اقدام كنند.

                      انجمن اعضای هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع

درخواست انجمن از رييس جمهور

جناب آقای دکتر محمود احمدی نژاد
مقام عالي رياست جمهوري اسلامي ايران

با سلام و احترام، همان طور که استحضار دارید در سال جاری حقوق اعضای هیأت علمی دانشگاه های کشور بر اساس مصوبه هیأت امنای وزارت علوم افزایش یافته و از ابتدای سال جاری حقوق و مزایای این افراد بر اساس مصوبه جدید پرداخت شده است.  وزارت جهاد کشاورزی یکی از بزرگترین وزارتخانه هایی است که مسأله پژوهش در آن توسط اعضای هیأت علمی در مؤسسات و مراکز زیر مجموعه خودش انجام می‌شود. اعضای هیأت علمی این وزارتخانه که دوره‌های علمی را همدوش اعضای هیأت علمی دانشگاه ها در بهترین دانشگاه های داخل و خارج از کشور طی کرده‌اند، بنا به نیاز کشور در خود کفایی در محصولات کشاورزی و حفظ و پایداری از منابع طبیعی در عرصه های مختلف در سراسر کشور مشغول به کارند. با اين وجود، متأسفانه این قشر زحمتکش در بسیاری از موارد از مزایای اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها محروم بوده و با بی عدالتی اعمال شده در مورد این افراد حقوق قانونی ایشان از جمله استفاده از فرصت‌های مطالعاتی، قوانین مربوط به ترفیع و ارتقا و غیره نادیده گرفته می‌شود. شوربختانه در مورد افزایش حقوق اعضای هیأت علمی این وزارتخانه در سال جاری با گذشت 10 ماه از سال اقدامی صورت نگرفته و در مراجعه به مسئولین با این پاسخ مواجه می‌شویم که هنوز در این مورد تامین اعتباری صورت نگرفته است؟ به دور از عدالت است که برای بیش از 95 درصد اعضای هیات علمی کشور اعتبار لازم موجود باشد  و مشکلی وجود نداشته باشد، ولی برای کمتراز 5 درصد اعضای هیأت علمی کشور اعتبار موجود نباشد. این دو گانگی و برخورد با اعضای هیأت علمی کشور که فقط محل کار متفاوتی دارند، متاسفانه باعث دلخوری و یاس همکاران ما در وزارت جهاد کشاورزی شده است
. با توجه به نزدیک شدن به پایان سال و امکان محرومیت ما از حقوق خود خواهشمند است موضوع را پیگیری و دستورات لازم در این خصوص را صادر فرمایید. پیشاپیش از حسن نظر شما کمال تشکر را داریم.

                                  با تجديد احترام
                                    احمد رحماني
رييس هيأت مديره انجمن اعضای هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع

بیانیه انجمن اعضای هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع به مناسبت تخریب باغ گیاه‌شناسی نوشهر

خبر تخریب باغ اکولوژیکی نوشهر در تاریخ 8/8/89 به منظور احداث جاده کمربندی نوشهر توسط اداره کل بنادر و دريانوردي و به دستور فرماندار نوشهر همه محققین، اساتید، دوستداران محیط زیست و دوستداران کشور عزیزمان ایران را داغدار کرد. هجوم گارد اداره کل بنادر و کشتیرانی با باتوم به همراهی لودرها و بولدوزرهای خود به یکی از بزرگترین ذخیره‌گاه‌های ژنتیکی کشور و نابودی بیش از 50000 نهال و درخت و ویرانی بیش از 5 هکتار از باغ ظرف کمتر از یک روز بیشتر به حمله دشمن به مرزهای کشور  می‌ماند. خبرهای رسیده حاکی از این است که تا کنون گونه های با ارزشی از درختان شامل سرو شیرازی، سرو گریان، افرا، شیردار، راش، دارتالاب، توسکا، انواع صنوبر، انواع اکالیپتوس و سایر سوزنی‌برگان در میان درختان نابود شده به چشم می‌خورد. انجمن اعضای هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع ضمن محکوم کردن این حمله بي‌رحمانه به این مجموعه بی نظیر کشور رسالت خود می‌داند که موارد زیر را یادآوری و پیگیری نماید .
1-    اگر چه دادستان محترم حکم توقف تخريب اين مجموعه بي نظير را صادر کرده ولي سرعت عمل نيروي گارد اداره کل بنادر و کشتيراني از سرعت عمل دادستان و نيروي انتظامي منطقه بيشتر بوده که خسارات جبران ناپذيري را به دنبال داشته است. انتظار داريم که  دادستان محترم استان مسببان این جنایت هولناک را در اسرع وقت محاکمه و مجازات نمایند که از این پس هیچکس به خود جرات ندهد بدون هیچگونه مجوزی به تجاوز و تخریب منابع طبیعی و ذخیره گاه‌های ژنتیکی کشور دست بزند.
2-    از ریاست محترم جمهوری کشور می‌خواهیم که مدیرانی که ارزش زیست محیطی این مجموعه‌های گهر بار را درک نکرده و توسعه را فقط در احداث جاده و توسعه فیزیکی به هر بهایی می‌دانند از کار برکنار نموده و خاطیان را توبیخ نمایند.
3-    از وزیر محترم جهاد کشاورزی می‌خواهیم که بیش از پیش نسبت به زیر مجموعه خویش حساس باشند و از هر طریق ممکن برای محکومیت مسببین این جنایت وحشناک اقدام نمایند. جناب آقای دکتر خلیلیان در روز روشن به خانه من و شما یعنی باغ گیاه‌شناسی نوشهر تجاوز شده و بیش از 50000 نهال و درخت را تخریب کرده‌اند. این ضایعه غیر قابل جبران در دوره وزارت شما اتفاق افتاده، لطفا افکار عمومی را در جریان اقدامات خویش قرار دهید.
4-    از نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی بویژه نمایندگان استان مازندران و نمایندگان در کمیسیون کشاورزی و منابع طبیعی می‌خواهیم که نسبت به تخریب منابع طبیعی و ذخایر ژنتیکی کشور حساسیت بیشتری داشته و نسبت به حراج این منابع ملی که نسل‌های آینده نیز از آن سهمی دارند بی‌تفاوت نباشند.
5-    از همکاران دلسوز و فداکار خود در باغ گیاه‌شناسی نوشهر تشکر می‌نماییم که برای دفاع از این مجموعه ارزشمند که با زحمت شبانه روزی خود و همکارانشان تهیه شده از هیچگونه کوششی دریغ نکرده و حتی مورد ضرب و شتم و توهین متجاوزان قرار گرفتند و مانع از تخریب بیشتر این مجموعه با ارزش شدند.
6-    از افکار عمومی و تشکل‌های زیست محیطی که نسبت به این فاجعه زیست‌محیطی حساسیت نشان داده و اعلام آمادگی نمودند که در محل حاضر شوند و از ادامه تخریب جلوگیری کنند کمال تشکر را داریم و اعلام می‌نماییم که فعلا منتظر اقدامات قانونی مسئولین مانده و امیدواریم که مسببین این اقدام غیر قانونی و گستاخانه به سزای اعمال خود برسند. اگر چه همه ما می‌دانیم که جبران این خسارت وحشتناک امکان پذیر نبوده و امکان جایگزینی درختانی که قلع و قمع شدند به این سادگی میسر نیست.

انجمن اعضاي هيات علمي موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع

از 5 سال پيش چنين روزي را هشدار داده بوديم!

يادداشتي را كه در زير ملاحظه مي فرماييد، هشدارنامه اي است كه اين انجمن 5 سال پيش صادر كرده بود و پيش بيني چنين روز شومي را براي باغ اكولوژي نوشهر مي كرد.
با هم متن آن را مي خوانيم ...

باغ گياهشناسي نوشهر

″خطر انهدام″

باغهاي گياهشناسي مكانهايي هستند كه مجموعه‌اي از گياهان داراي شناسنامه علمي با نظم و ترتيب خاص و با اهداف مشخصي در آنها كشت و نگهداري مي‌گردند. اين مجموعه‌ها علاوه بر نقش مهمي كه در تحقيقات علوم گياهي، منابع طبيعي و كشاورزي ايفا مي‌نمايند به عنوان آزمايشگاهي براي دانشجويان و محققين اين رشته‌ها مورد استفاده قرار مي گيرند.
امروزه نقش باغهاي گياهشناسي در حفاظت از گونه‌هاي گياهي به عنوان يكي از اصلي ترين وظائف دست اندر كاران كشاورزي و منابع طبيعي به حساب مي آيد. اين مكان‌ها با جاذبه‌هاي طبيعي خود نظر بسياري از گردشگران را به خود جلب مي‌نمايند و از جاذبه هاي گردشگري شهر‌هايي هستند كه اين باغها در آنها احداث شده‌اند.
باغ گياهشناسي نوشهر كه با نامهاي باغ اكولوژي نوشهر و آربراتوم نوشهر نيز شناخته مي‌شود در سال 1333 با هدف انجام مطالعات اكولوژي و سازگاري گونه‌هاي درختي و درختچه‌اي داخلي و خارجي طراحي و ايجاد گرديد. امروزه برخي پايه‌هاي درختي موجود در اين باغ تنها بازماندهاي طبيعي منطقه و از ذخاير ژنتيكي با ارزش به حساب مي‌آيند و لازم است به عنوان آثار ملي حفظ و نگهداري شوند. در اين باغ حدود 650 گونه گياهي ايران و جهان نگهداري مي‌شوند كه برخي از آنها اهميت جهاني دارند و در مناطق ديگر كشور مشابه آنها ديده نمي‌شوند. وجود اين باغ در مركز شهر نوشهر به عنوان يك مجموعه با ارزش فضاي سبز مي تواند منبع توليد درآمد از طريق جلب توريست باشد. با برنامه ريزي كه براي مجموعه‌ باغهاي گياهشناسي كشور به عمل‌ آمده ، تخصيص بودجه كافي براي تكميل آنها و مهيا نمودن فضاي  مناسب براي بازديد عموم ميسر خواهد بود.
   
خطراتي كه اين مجموعه را تهديد مي‌كند

طي دو سال گذشته ايجاد يك راه اختصاصي در دستور كار سازمان بنادر و كشتيراني در شهرستان نوشهرقرار گرفته است. متاسفانه مسير اين راه داخل مجموعه باغ گياهشناسي نوشهر قرار گرفته است. اصولا امروزه در رابطه با توسعه در هر بخش از شهر، اولين مرحله برنامه ريزي ، بررسي‌هاي زيست محيطي و مشاوره در اين زمينه است. متاسفانه در برنامه توسعه فعاليتهاي سازمان بنادر و كشتيراني، ارزانترين و بي دردسرترين راه ( به ظاهر)، قطع درختان بي‌نظير اين مجموعه، در نظر گرفته شده است. لازم به ذكر است كه ايجاد اين راه اختصاصي كه به طول 5/1 كيلومتر و به عرض 30 متر مي باشد نه تنها منجر به قطع تعداد زيادي از درختان كهنسال  و با ارزش بومي و غير بومي مي‌گردد، بلكه عبور تريلي ‌هاي باربري از داخل مجموعه باغ باعث آلودگي شديد هواي منطقه شده و در ختان همجوار كه ذخيره ژنتيكي برخي از پايه‌هاي منحصر به فرد هستند را  مورد تهديد قرار ميدهد. در نتيجه اين مجموعه گرانبها كه نقش ريه شهر را ايفا مي‌كند تبديل به تلي از درختان قطع شده و خشك شده خواهد شد، ضايعه اي كه به هيچ وجه قابل جبران نخواهد بود. در اين قسمت از مجموعه كه براي احداث جاده در نظر گرفته شده است علاوه بر گونه هاي بومي گونه هايي مثل سكويا، لاله‌دار، اروكاريا، كاجهاي مختلف و پهن برگان غير بومي با ارزشي وجود دارد كه جابجايي و جايگزين كردن آنها امكانپذير نمي‌باشد. در اينجا اين سوال مطرح مي‌گردد: چرا توسعه را در بندر امير آباد در همين استان انجام نمي‌دهيم؟ چرا ايجاد راه دريايي مورد بررسي قرار نمي‌گيرد؟ و بالاخره چرا مسيرهاي ديگري كه مستلزم صرف هزينه‌هاي بيشتر مي‌باشد وليكن از نظر زيست محيطي خطر كمتري دارند انتخاب نمي‌شوند؟
انجمن اعضاء هيأ ت علمي موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع با توجه به رسالتي كه بر عهده گرفته است از مقامات محترم مملكتي تقاضا دارد بهر نحو ممكن مانع از تخريب اين ميراث علمي  و فرهنگي كشور شوند و همچنين آمادگي دارد در جهت بررسي گزينه هاي ديگر براي احداث راه همكاري نمايد.

            انجمن اعضاي هيات علمي موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع

سازمان نظام مهندسي كشاورزي و منابع طبيعي كشور - از آنچه كه هست تا آنچه كه بايد باشد

سازمان نظام مهندسي كشاورزي و منابع طبيعي، در حقيقت بزرگترين جامعه‌ي مهندسي در حوزه‌ي كشاورزي، منابع طبيعي و محيط زيست به شمار مي‌آيد كه بايد نقشي انكارناپذير و حذف‌ناشدني در صحنه‌ي علمي، تحقيقاتي و مديريتي حاكم بر سرزمين ايران داشته باشد؛ نقشي كه متأسفانه بايد اعتراف كنيم، هرگز آن گونه كه سزاوار بوده، ملاحظه و درك نشده است.
به نظر مي‌رسد پاره‌اي از آفت‌هاي ديوان‌سالارانه مانند وابستگي بيش از حد اين سازمان به زيرمجموعه‌ي وزارت جهاد كشاورزي، بيش از پيش، هم اين نهاد ارزشمند را از استقلال واقعي دور كرده و هم گرايش اصلي آن را به سوي گرايه‌هاي كشاورزي، آن هم با لحاظ سياست‌هاي دستوري از سوي مقامات رسمي سوق داده است. در صورتي كه اين سازمان بايد به عنوان يك ديده‌بان همه‌سونگر، فرابخشي و مستقل از ظرفيت نقد و تحليل همه جانبه‌ي سياست‌هايي كه به اُفت كارايي سرزمين و افزايش ناپايداري آن منجر مي‌شود، برخوردار باشد و در بزنگاه‌هاي لازم نقش خود را در تدوين قوانين و برنامه‌هاي پنج ساله و حتا انتخاب وزرا و مسئولين سه نهاد مرتبط (در وزارت جهاد كشاورزي، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري كشور و سازمان حفاظت محيط زيست) ايفا كند.
چنين است كه در آستانه‌ي انتخابات هيأت مديره‌ي سازمان، اين انجمن حمايت خويش را از هر فرد حقيقي يا حقوقي و يا اعتلافي كه به اين دغدغه‌ها بيشتر توجه كرده، اعلام داشته و اميدواريم آنهايي بتوانند در اين مسئوليت خطير انجام وظيفه كنند كه به منابع طبيعي و محيط‌زيست هم به اندازه‌ي كشاورزي اعتنا و توجه درخور داشته باشند. اميد است كه همه‌ي اعضا با شور و احساس مسئوليت در اين انتخابات مهم شركت كرده و وظيفه‌ي خويش را به نحوي بايسته به انجام رسانند.

انجمن اعضاي هيأت علمي مؤسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع

سال سخت منابع طبيعي كشور و اميد به آينده

سي و سومين شماره خبرنامه‌ي انجمن در شرايطي منتشر مي‌شود كه منابع طبيعي و محيط زيست كشور در سال 1388 با چند چالش جدي مواجه شد. از تأييد روند گرم‌شدن هوا در طول 20 سال گذشته در اغلب نقاط كشور تا هجوم و تجاوز و تصرف ايستگاه‌هاي تحقيقاتي و اجرايي وزارت متبوع به بهانه‌هايي چون طرح مسكن مهر، جاده‌كشي، ساخت كارخانه سيمان. افزون بر آن بايد به وقايع تلخ ديگري چون رخداد بي‌سابقه تصرف آسمان 18 استان كشور توسط ريزگردهاي عربي، خشك‌شدن اصلي‌ترين رودخانه‌ي مركزي كشور – زاينده‌رود – به همراه شتاب‌گرفتن خشكي درياچه‌ها و تالاب‌هاي بين‌المللي كشور همچون هامون، پريشان، بختگان، طشك، كم‌جان، مهارلو، هورالهويزه، آجي‌گل و گاوخوني؛ آتش‌سوزي در گندمان و حله و برخي از رويشگاه‌هاي جنگلي در شمال و غرب كشور؛ سيلي مصيبت‌بار در قم؛ تكرار فاجعه‌ي زيست‌محيطي شاس در سفيد‌رود؛ اعلام نام ايران توسط معاون رييس جمهور به عنوان دهمين كشور تخريب‌كننده‌ي محيط زيست در جهان؛ خشك‌شدن درختان كهنسال باغ تاريخي فين كاشان و ده‌ها خبر نااميدكننده‌ي ديگر اشاره كرد كه جملگي نشان مي‌دهد شيب پايداري بوم‌شناختي (اكولوژيك) وطن همچنان با شتابي دمادم نگران‌كننده‌تر به سوي قهقرا سير مي‌كند؛ واقعيتي كه در تازه‌ترين گزارش مؤسسه بين‌المللي مرسر كه وظيفه‌ي رتبه‌بندي كشورهاي جهان بر اساس شاخص‌هاي پايداري سرزمين را برعهده دارد، كاملاً مشهود است و نشان مي‌دهد رتبه پايداري ايران در طول سال‌هاي اجراي برنامه 5 ساله چهارم از 130 در بين 148 كشور مورد بررسي به 135 سقوط كرده است.
پرسش اصلي اين است كه آيا ما مجازيم تا با هر هزينه‌اي و به هر بهانه‌اي از تماميت سبز سرزمين مادري به نفع استقرار آهن و سيمان و آسفالت بكاهيم؟ و آیا این چرخه‌ی زوال شتابان کیفیت محیط زیست و کاهش محسوس منابع طبیعی – که به قول مؤلفان کتاب اقتصاد اکولوژیک تنوع زیستی از آن با عنوان «کمیابی نو» یاد می‌شود – را می‌توان روزی معکوس کرد؟ يا این که چاره‌ای نداریم جز آن که نظاره‌گر سنگ‌نبشته‌اي باشيم كه بر روي آن و با دست خودمان نوشته‌ايم: «آنها آخرين نسلي بودند كه اين بخت و آن فراست را داشتند تا از زوال خويش و یگانه زیستگاه‌شان جلوگيري كنند؛ اما شگفتا كه فقط نگاه كردند و سكوت اختيار نمودند تا مرگ خود را رقم زنند!»
به باور ما تا زمانی که نتوانیم با زبان اقتصاد حاکم بر کشور از موجودیت محیط زیست و منابع طبيعي وطن تصویرسازی کرده و نه‌تنها به ارزشگذاری سزاوارانه‌ی منابع خویش در عرصه‌های طبیعی که به ارزشیابی دقیق و علمی از گونه‌گوني (تنوع) زیستی همت گماریم، آن چرخه و روند شوم کماکان با شتابی دمادم افزاینده، کارمایه‌ها را می‌بلعد و کیفیت زندگی را می‌رباید. آرمانی که البته برای تحققش، افزون بر لزوم یک اراده‌ی سیاسی پرقدرت، تربیت دانش‌آموختگانی خبره در این حوزه را هم می‌طلبد.
چنین است که آرزو داريم صحنه‌گردان سامانه‌ي مديريت كشور بتواند سرانجام موازنه‌ي قدرت را به سود طبيعت‌دوستان اندیشه‌مند تغيير داده و به حاميان مديريت سازه‌اي و طرفداران عمليات تكنوژنيك نشان دهد كه مي‌توان با مهرورزي اشتغال ايجاد كرد،  ساختمان و مسكن و کارخانه زد و پل و جاده بنیان نهاد؛ بدون آن كه مجبور باشیم بر ناپايداري بی‌بازگشت طبيعت وطن بيافزاييم.
آيا مي‌توان در تحقق اين آرزو به صاحبان جديد دو كرسي متولّي منابع طبيعي (صادق خليليان) و محيط زيست (محمد‌جواد محمدي‌زاده) اميد بست؟! این پرسشی است کلیدی که البته به زودی پاسخش آشکار می‌شود.
و البته انجمن اميدوار است كه پاسخش با توجه به سخنان و برنامه‌هاي اميدواركننده‌ي هر دو مقام ارشد دولت دهم، مثبت باشد.

انشاالله

آغاز سال 1389 بر همه‌ی ایرانیان مبارک باد

    ضمن تبریک حلول سال نو و آرزوی نیک‌فرجامی و نیکبختی برای همه‌ی هموطنان عزیز، از پروردگار مهربان می‌خواهیم تا خودش پشت و پناه منابع طبیعی ارزشمند وطن بوده و به سلحشوران این حوزه، چه در سنگر پژوهش، چه آموزش و چه اجرا کمک کند تا به وظایف خویش به بهترین شکل ممکن عمل کنند.

سخني با مسئولين

تغيير مديريت در مؤسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع کشور

    مدیریت در مؤسسه‌ای تحقیقاتی، نظیر مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع كشور،  که نه تنها در سطح ملّي که در مقياسي جهاني، به عنوان یک نهاد صاحبِ منزلت و وجاهت علمی- پژوهشي  شناخته شده است؛ مسئوليتي خطير و البته غرورآفرين است. مؤسسه‌اي كه بي‌شك يكي از مهم‌ترين دلايل جايگاهي را كه تصاحب كرده، مرهون سرمايه‌هاي انساني خويش و حضور نیروهای خوش‌فکر، فعال و بالنده‌ي علمی است که در آن به کار، تحقیق و بررسی های پژوهشي  و تحليل‌هاي مرتبط با سياست علمي كشور در حوزه‌ي منابع طبيعي مشغول هستند.
    چنين است كه انتظار مي‌رود مديريت در نهاد پژوهش‌محور و تصميم‌سازي مانند مؤسسه متبوع، نسبت به مدیریت دستگاه‌های اجرایی، از ویژگی‌های کاملاً متمایزی برخوردار باشد. در محیط علمی- تحقیقاتی، انگیزه داشتن و پيگيري ريزه‌كاري‌هاي فني، آزمايشگاهي و ميداني، نیازمند وجود روابط صمیمی و دوستانه‌ای است که نه تنها باید بین پژوهشگران بلکه ميان ايشان و مدیران در سطوح مختلف وجود داشته باشد. در چنين فضايي است که شرايط براي کار و تحقیق با نشاط فراهم شده و مي‌تواند پرورنده‌ي خلاقیت، افکار نو، بدیع و سازنده باشد.
    تغيير مديريت در چنين مؤسسات و مراکزي نيز ضوابط و شيوه‌هايي را طلب مي‌کند که برازنده‌ي جايگاه اين مراکز باشد و هنر مسئولين بايد تقويت همبستگي و همکاري بين کارشناسان و اعضاي هيأت علمي و همه‌ي کارکنان با مديران باشد. موفقيت يا عدم موفقيت يک مؤسسه تحقيقاتي هم قائم به شخص نبوده و وجود همکاري و صميميت بين محققين و مديريت از اصول انکار‌ناپذير در مراکز تحقيقاتي به شمار مي‌رود. بعيد است که مسئولين سازمان تات و وزير محترم جهاد کشاورزي ندانند که در اين مؤسسه تشکلي با سابقه‌ي بيش از 10 سال وجود دارد که همگام با مسئولين مؤسسه در مسير اعتلاي تحقيقات در منابع طبيعي کشور گام برداشته و مطمئناً تأثير‌گذار بوده است. شايد يکي از دلايل موفقيت اين مؤسسه در سال‌هاي گذشته رابطه‌ي خوب مسئولين و محققين بوده که از ابتدا با پيشنهاد انجمن در سال 1384 رياست مؤسسه انتخاب شد و تا اواخر دوره رياست آقاي دکتر عصاره  در عين حفظ استقلال انجمن اين همکاري‌ها ادامه داشت. دلايل موفقيت و احياناً نقاط ضعف مديريت ايشان مقوله ديگري است که انجمن طبق روال معمول خود آنها را بررسي خواهد كرد؛ ولي انتظار اين بود که دلايل اين تغييرات از طرف مسئولين براي محققين بيان مي‌شد که شبهاتي را در اذهان ايجاد نكند.
    خوشبختانه آقاي دکتر ميرزايي ندوشن، برادر عزيزي که مسئوليت اداره اين مؤسسه را برعهده گرفته از اعضاي هيأت علمي مؤسسه بوده و از نظر علمي و شخصيتي در درجه بالايي قرار داشته و با توجه به اينکه در نظرسنجي سال 84 ايشان هم يکي از کانديداهاي معرفي شده از طرف انجمن بودند، از مقبوليت خوبي هم برخوردارند. اميدواريم که ايشان هم بتوانند رابطه‌ي خوب خود را با مجموعه حفظ كرده و با بکارگيري استعدادهاي موجود در مؤسسه و جلب امکانات بخش‌هاي اجرايي، مؤسسه را کماکان به سوي بالندگي و بلوغ بيشتر راهبري كرده و در اين مهم سبب‌ساز اعتلاي بيشتر و پايداري افزون‌تر منابع طبيعي ارزشمند وطن را فراهم سازد.

به بهانه تغییر معاون امور پژوهشی مؤسسه

در یک مؤسسه‌ي تحقیقاتی که تمام برنامه‌ها و اهداف آن به پژوهش ختم می‌شود، معاون امور پژوهشی نقش اساسی در ساماندهی و رسیدن به اهداف مورد نظر دارد. بسیار روشن است که سایر معاونت‌ها و بخش‌های دیگر مؤسسه باید در خدمت این معاونت و به عبارتی در خدمت کارشناسان و محققان باشند تا مؤسسه بتواند رسالت خود را به خوبی انجام دهد و به اهداف خود نایل شود. یکی از مهمترین کارهای حوزه‌ي معاونت پژوهشی، ساماندهی و بسیج پژوهشگران برای ارايه و انجام طرح‌ها و پروژه‌ها و بسیج امکانات و در اختیار گذاشتن لوازم کافی برای انجام طرح‌های پژوهشی است. آقای دکتر مهدی فرح‌پور چهار سال و اندی مسئولیت این حوزه را در مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور برعهده داشت. طبق روال سال‌های گذشته انجمن اعضای هیأت علمی مؤسسه در نظر داشت که قبل از جابجایی از همکاران مؤسسه در خصوص چگونگی رضایت‌مندی همکاران از ایشان و مشخصات و معیارهای لازم برای یک معاون پژوهشی در مؤسسه نظرسنجی كند که متأسفانه این نظرسنجی متوقف شد. هر چند مشايعت شايسته و كم‌نظير آقاي دكتر فرح‌پور در روز توديع ايشان، خود گوياترين نظرسنجي ممكن بود. شاید بتوان دلیل این برخورد صميمانه و همدلانه‌ي همكاران مؤسسه با مهدي فرح‌پور را در خصوصیت‌های فردی ایشان جستجو كرد. خصوصیاتی مانند:
-    ایشان پژوهشگری از همکاران مؤسسه بود و همیشه قبل و بعد از ریاست ارتباط  صمیمی خود را با همکاران مؤسسه حفظ كرده و خود را جدای از همکاران نمی‌دید.
-    میز مدیریت ایشان را مجذوب خود نکرد و هر کسی در هر زمان که اراده می‌کرد، می‌توانست با ایشان ملاقات کند.
-    دکتر فرح‌پور با توجه به تخصص خود در منابع طبیعی خود را بی نیاز از مشورت نمی‌دانست و با کارشناسان مختلف در تخصص‌های مربوطه مشاوره و نظرات ایشان را بکار می‌گرفت.
-    ارتباط خوب ایشان با بخش‌های اجرایی و جلب نظر بخش‌های اجرا برای حمایت از بخش پژوهش از دیگر مشخصه ایشان بود
-    شاید به ندرت بتوان مدیری را یافت که با استفاده از موقعیت بوجود آمده در به خدمت گرفتن نیروها و امکانات برای پیشرفت و ارتقا شخصی خود کوتاهی کند. ایشان در این مورد کوتاهی کرده و فقط در قلوب همکاران ارتقا پیدا كرد.
-     پرکاری ایشان و صرف وقت زیاد خارج از ساعات اداری از عوامل دیگر موفقیت ایشان بود
-    خوشرویی و برخورد مناسب با همکاران اعم از کارشناسان – اعضای هیأت علمی و سایر کارکنان

دوستانی که با انجمن آشنایی دارند، می‌دانند که روال کار ما نوشتن نقاط ضعف و قوت مدیران است. با این هدف که مدیران جایگزین بتوانند نقاط قوت را تقویت كرده و از نقاط ضعف پرهیز کنند تا در جهت ارتقای سیستم کمکی کرده باشیم. در این مورد به هر کس رجوع شد نتوانستیم نقطه ضعفی از ایشان ذکر کنیم و ما در این مورد بی تقصیرم.
با اين وجود، شاید بتوان گفت که یکی از نقاط ضعف ایشان عدم قاطعیت و مدارای بیش از حد در مقابل کسانی بود که در قسمت‌های مختلف مانع انجام کارها شده و یا سبب کندی کار می‌شدند.  هر چند عده‌ي فراواني هم وجود دارند كه توان مداراي بالاي ايشان را در شمار نقاط قوتش قرار مي‌دهند.
 در پایان انجمن اعضای هیات علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع انتصاب سركار خانم دکتر سفیدکن که از همکاران خوب ما در مؤسسه هستند و از سوابق درخشانی در بخش گیاهان دارویی مؤسسه برخوردارند را به سمت معاون امور پژوهشی مؤسسه تبریک می‌گوید. با آرزوی موفقیت وظیفه خود می‌دانیم همگام با ایشان در جهت پیشرفت آرمان‌هاي پژوهشی تلاش كرده و از هیچ کمکی در این خصوص دریغ نورزيم. باشد كه در مراسم توديع ايشان هم شاهد روزي بيادماندني‌تر شويم.
همچنين انتصاب آقاي دکتر لباسچي به رياست بخش گياهان دارويي را تبريک گفته و براي ايشان آرزوي موفقيت داريم.

نامه انجمن به وزیر جدید جهاد کشاورزی و چالش های پیش رو

جناب آقاي دکتر خليليان
وزير محترم جهاد کشاورزي

انجمن اعضاي هيات علمي موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع انتخاب جنابعالي را به عنوان سکان‌دار وزارتخانه جهاد کشاورزي تبريک گفته و موفقيت شما را در اجراي برنامه‌هاي ارائه شده در مجلس شوراي اسلامي آرزو دارد. اين انجمن اميدوار است با شناختي که از جنابعالي دارد و با تجربه‌اي که شما از گذشته در بخشهاي تحقيقاتي، آموزشي و اجرايي اندوخته‌ايد در اين دوره گامهاي اساسي در جهت حل مشکلات بخشهاي مختلف اجرايي و تحقيقاتي برداشته شود. انجمن اعضاي هيات علمي موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع متشکل از يکصد نفر از متخصصان  منابع طبيعي و کشاورزي وظيفه خود ميداند در راستاي ارائه نظرات کارشناسي ياري رسان شما در رسيدن به اهدافتان باشد. در همين راستا به صورت مختصر به پاره‌اي از مشکلات و  چالشهاي مربوط به منابع طبيعي و کشاورزي کشور اشاره داشته و در پايان راهکارهاي لازم براي مواجه با اين چالشها ارائه مي‌گردد که اميد است در برنامه‌هاي جنابعالي مورد توجه قرار گيرند.
منابع طبيعي کشور جنگلها، مراتع و بيابانها را شامل شده که وضعيت موجود آنها به قرار زير است:
از سطح کل عرصه‌هاي طبيعي، سطح جنگلها 2/14 ميليون هکتار است که با توجه به جمعيت کشور سهم سرانه‌ي هر ايراني از جنگل به 2/0 هكتار هم نمي‌‌رسد كه اين رقم كمتر از يک چهارمِ سرانه‌ي جهاني آن است. متاسفانه روند تخريب جنگلها در کشور شديد بوده به طوري که ميزان برداشت چوب توسط جنگل‌نشينان و روستاييان و بهره‌برداري رسمي نزديک دو برابر ظرفيت رويش و توليد طبيعي جنگل‌هاست.
بخش وسيعي از مراتع کشور که 53 درصد مساحت کشور را تشکيل مي‌دهند پوشش گياهي خود را از دست داده و در معرض نابودي قرار دارند. از 90 ميليون هکتار وسعت مراتع تنها 14 میلیون هکتار آن مراتع خوب بوده ( با توليــد متوسط 290 كيلو¬گرم علوفه قابــــــل برداشت در هكتار) و بقیه آن ضعیف یا خیلی ضعيف است. 
تعداد دام موجود در مراتع کشور بسیار بیشتر از ظرفیت مراتع بوده و روند تخریب مراتع بسیار نگران کننده است.
 حدود هزار گونه از مجموع 1728 گونه‌ي بومی گياهی کشور، در معرض انقراض و نابودی اعلام شده‌اند.
 حدود يكصد ميليون هكتار از اراضي كشور (بيش از 60 درصد) در شرايط ناپايدار (در حال كاهش توان توليد) به سر برده، كه 95 ميليون هكتار آن در معرض انواع فرسايش‌هاي آبي و بادي قرار دارد. 
رقم سالانه‌ي تلفات خاك كشور (2 ميلياردتن)، معادل 7/7 درصد مقدار شستشوي خاك در مقياس جهاني است (درحالي كه مساحت ايران فقط 1.2 درصد از خشكي‌هاي زمين است). همچنين نسبت سطوح مناطق تحت تاثير فرسايش بادي ايران بيش از 6 برابر متوسط جهاني است.
15 درصد اراضي زراعي كشور بر اثر آبياري مفرط، دچار تركيبي از فرآيندهاي شوري، سديمي و ماندابي‌شدن گرديده‌اند.
منفي بودن تراز 80 درصد آبخوان‌هاي كشور و عملكرد رو به نقصان ميزان تخليه از واحد چاه كه در فاصله‌ي دو دهه‌ی اخیر حدود 44 درصد كاهش را نشان مي‌دهد.
در مناطق كرمان، رفسنجان، سيرجان و زرند، در اثر برداشت بي‌رويه از سفره‌هاي آب زيرزميني، به طور متوسط سالي 10 سانتي‌متر زمين نشست كرد؛ در دشت مشهد اين رقم 20 سانتي‌متر گزارش شد. اُفت سالانه‌ي سطح آب نيز در اين دشت، 8/1 متر، در دشت يزد يك متر، در دشت ورامين 2 متر و در دشت قهاوند همدان 4 متر گزارش شده است. اما اينك رقم متوسط افت سطح آبخوان‌هاي كشور به 50 سانتي‌متر در سال مي‌رسد و تعداد زیادی از دشت‌های كشور با نشانه‌هاي فرونشست زمين مواجه شده است.
افزون بر شناسه‌های طبیعی ذکر شده، پاره‌ای مشکلات مدیریتی از جمله سیاست‌های غلط اتخاذ شده در زمینه کشاورزی و منابع طبیعی و تغییر کاربری اراضی، عدم باور به مزيت‌هاي غير رويشي منابع طبیعی كشور. عدم اعمال مباني حسابداري سبز در نظام ارزشگذاري و غلبه‌ي تفكر سنتي رويكرد معيشتي به سرزمين به جای رویکرد آمایشی مشکلات این بخش را دو چندان نموده است.
علاوه بر مشکلات و مسائل ذکر شده  کمبود نیروی متخصص در تشکیلات منابع طبیعی در بخش‌های اجرایی و تحقیقاتی و کمبود منابع مالی در بخش‌های تحقیقاتی و اجرایی  از چالشهاي اساسي سالهای اخیر شده اند.
جنابعالی مستحضرید که بی توجهی به منابع طبیعی کشور تلفات آب و خاک را به دنبال داشته که مستقیما کشاورزی و تولید را تحت تاثیر قرارداده و مسئله امنیت غذایی را در آینده تهدید می‌کند.
ذکر چالشهای فوق به مفهوم این نیست که ما از پتانسیلهای موجود در کشور که جنابعالی در برنامه ارائه شده خود در مجلس شورای اسلامی به آنها اشاره نمودید غافلیم و هدف ما سیاه نمایی نیست بلکه شناخت درست مشکلات و آگاهی نسبت به پتانسیلهای موجود با مدیریت صحیح و به دور از شعارهای دور از واقعیت میتواند ما را به توسعه پایدار که هدف همه دلسوزان کشور است ثوق دهد.

برای مقابله با چالش‌هاي مورد اشاره، سیاست‌ها و راهبردهای زیر پیشنهاد می‌شود:

استفاده از نيروهاي کارآمد و متخصص در راس معاونتهاي اجرايي و سازمان تات و موسسات تحقيقاتي که بتوانند با ارائه راهکارهاي مناسب در حل اين معضلات اقدامات موثري انجام دهند.
بکار‌گیری برنامه‌های راهبردی تهیه شده در سال گذشته توسط مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور که با تلاش متخصصان بخشهای تحقیقات و اجرا تهیه شده است.
اصلاح روش‌هاي آبياري در كشاورزي به ويژه با توجه به آنكه 90 درصد آب در اين بخش استفاده مي‌شود؛
 تغذيه مصنوعي سفره‌هاي‌ آب زيرزميني و آبخوانداری به‌منظور جبران كمبودها و تغيير كيفيت آب و جلوگيري از فرونشست زمين با استفاده از سيلاب‌ها؛
توجه هر چه بيشتر به آب‌هاي زيرزميني كشور كه دور از دسترس تبخير بوده و مي‌توانند پشتوانه خوبي براي خشكسالي‌‌هاي كشور باشند؛
تقویت سازمان‌های مردم‌نهاد و حضور آنان در عرصه‌های تصمیم‌گیری، مدیریت، حفاظت و احیای منابع طبیعی کشور.
در اولویت قرار دادن، به روز کردن و فراهم کردن زمینه اجرای کامل و موثر طرح آمایش سرزمین

 

                                                                            احمد رحماني
رئيس انجمن اعضاي هيات علمي موسسه تحقيقات جنگل ها و مراتع

مطالبات بخش منابع طبیعی از ریيس‌ جمهور آینده

سرمقاله - خبرنامه ۳۲:

    در بسیاری از کشورها محیط زیست و برنامه‌هایی منطبق بر محیط زیست در انتخابات نقش مهم و تعیین کننده‌ای داشته و بالطبع نامزدهای انتخاباتی باید برای موفقیت خود برنامه‌های زیست محیطی خود را نیز همراه سایر برنامه ها ارايه دهند و در معرض قضاوت مردم قرار دهند. متأسفانه در کشور ما اینگونه نبوده و  منابع طبیعی و محیط زیست نقش تعیین‌کننده‌ای در انتخابات گذشته نداشته‌اند. اگر چه خوشبختانه در این دوره از انتخابات برخی از نامزدهای محترم کمیته برنامه‌ریزی محیط زیست را نیز تشکیل داده و به دنبال تبیین برنامه‌های زیست محیطی هستند که انجمن این حركت را به فال نیک گرفته و این اقدام را به دوستداران محیط زیست تبریک می‌گوید.
   از طرف دیگر همان‌طور که نامزدهای ریاست جمهوری به شکل‌های مختلف به بیان نقطه نظرات خود می‌پردازند، مردم و به‌ویژه کارشناسان هم این حق را دارند که در حیطه مسئولیت و تخصص خود درخواست‌هایی را از نامزدهای این پست مهم مطرح كرده و انتظارات خود را بیان كنند. بر همین اساس انجمن اعضای هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع به عنوان یک تشکل مردم‌نهاد انتظارات تعدادی از پژوهش‌گران این بخش را مطرح كرده و امیدوار است که ریيس جمهور آینده کشور عزیزمان ایران در برنامه‌های خود این انتظارات را مورد توجه قرار داده و پاسخگوی خیل عظیم دوستداران منابع طبیعی و محیط زیست کشور باشد.
    کیفیت و کمیت منابع طبیعی و میزان پایداری محیط زیست در هر سرزمینی، یکی از مؤلفه‌های گویایی است که به مدد آن می‌توان پیشرفت، شادابی و نشاط ساکنان هر کشوری را سنجید و به ارزیابی توانمندی‌ها و مدیریت حاکم بر آن پرداخت. از این روست که به درستی این مهم در اصل 50 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مورد تأکید قرار گرفته و نه‌تنها ضرورت حفظ محیط زیست با حیات اجتماعی رو به رشد جامعه‌ی ایرانی پیوند خورده، بلکه وظیفه‌ی حراست از این میراث ملّی یگانه و ارزشمند نیز بر دوش یکایک ایرانیان حقیقی و حقوقی قرار داده شده است. افزون بر آن، در سند چشم‌انداز 20 ساله جمهوری اسلامی ایران نیز، به صراحت یکی از شروط تحقق رفاه ملّی در ایران 1404، برخورداری از یک محیط زیست مطلوب ذکر شده است.
بسیاری از شاخص‌های معرف پایداری محیط زیست طبیعی در ایران متأثر از شیبی منفی بوده و نشان‌دهنده‌ی وضعیتی نگران‌کننده برای آینده‌ی منابع طبیعی کشور هستند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سهم سرانه‌ي هر ايراني از جنگل به 2/0 هكتار هم نمي‌‌رسد كه اين رقم كمتر از يک چهارمِ سرانه‌ي جهاني آن است. همچنین ميزان برداشت چوب توسط جنگل‌نشينان و روستاييان و بهره‌برداري رسمي نزديک دو برابر ظرفيت رويش و توليد طبيعي جنگل‌هاست.
- چالش‌های مربوط به حفاظت از منابع طبیعی و مشکلات قانونی در این ارتباط
- کمبود نیروی متخصص در تشکیلات منابع طبیعی در بخش‌های اجرایی و تحقیقاتی
- کمبود منابع مالی در بخش‌های تحقیقاتی و اجرایی
- از 90 میلیون هکتار وسعت مراتع تنها 14 میلیون هکتار آن مراتع خوب بوده (‌با متوسط 290 كيلو¬گرم علوفه قابــــــل برداشت در هكتار) و بقیه آن ضعیف یا خیلی ضعيف است. 
- تعداد دام موجود در مراتع کشور بسیار بیشتر از ظرفیت مراتع بوده و روند تخریب مراتع بسیار نگران کننده است.
- حدود هزار گونه از مجموع 1728 گونه‌ي بومی گياهی کشور، در معرض انقراض و نابودی اعلام شده‌اند.
- حدود يكصد ميليون هكتار از اراضي كشور (بيش از 60 درصد) در شرايط ناپايدار (در حال كاهش توان توليد) به سر برده، كه 95 ميليون هكتار آن در معرض انواع فرسايش‌هاي آبي و بادي قرار دارد.
- رقم سالانه‌ي تلفات خاك كشور (2 ميليارد‌ تن)، معادل 7/7 درصد مقدار شستشوي خاك در مقياس جهاني است (درحالي كه مساحت ايران فقط 2/1 درصد از خشكي‌هاي زمين است). همچنين نسبت سطوح مناطق تحت تأثير فرسايش بادي ايران بيش از 6 برابر متوسط جهاني است.
- 15 درصد اراضي زراعي كشور بر اثر آبياري مفرط، دچار تركيبي از فرآيندهاي شوري، سديمي و ماندابي‌شدن گرديده‌اند.
- منفي بودن تراز 80 درصد آبخوان‌هاي كشور و عملكرد رو به نقصان ميزان تخليه از واحد چاه كه در فاصله‌ي دو دهه‌ی اخیر حدود 44 درصد كاهش را نشان مي‌دهد.
- در مناطق كرمان، رفسنجان، سيرجان و زرند، در اثر برداشت بي‌رويه از سفره‌هاي آب زيرزميني، به طور متوسط سالي 10 سانتي‌متر زمين نشست كرد؛ در دشت مشهد اين رقم 20 سانتي‌متر گزارش شد. اُفت سالانه‌ي سطح آب نيز در اين دشت، 8/1 متر، در دشت يزد يك متر، در دشت ورامين 2 متر و در دشت قهاوند همدان 4 متر گزارش شده است. اما اينك رقم متوسط افت سطح آبخوان‌هاي كشور به 50 سانتي‌متر در سال مي‌رسد و تعداد زیادی از دشت‌های كشور با نشانه‌هاي فرونشست زمين مواجه شده‌اند.
- تواتر و توالي خشكسالي با شدت‌هاي متغير و دوره‌هاي زماني نامشخص
- نيمي از 15 هزار نقطه‌ي زيست‌جمعيتي كشور در طول 20 سال گذشته از سكنه خالي شده‌ است.
- به طور کلی دو مقوله‌ی سیل و خشکسالی همواره به عنوان دو واقعیت ناخوشایند سرزمین ایران در طول تاریخ به شمار می‌آمده است. بر اساس بررسي‌هاي انجام‌شده توسط سازمان ملل متحد، بيش از 41 نوع بلا در دنيا وجود دارد كه بيش از 32 نوع از آنها در ايران مشاهده مي‌شود. در اين ميان، سيل، زلزله، خشكسالي، توفان و فرسايش خاك، جايگاه اول را در تلفات و خسارات دارد. رخداد سيل روزانه خساراتي حدود 400 ميليون تومان به كشور وارد مي‌سازد. اگر خسارت ناشي از خشكسالي و ساير موارد مربوط به تخريب منابع طبيعي و محيط زيست را نيز در نظر بگيريم، خسارت وارده در هر روز بيش از يك ميليارد تومان خواهد بود (سالانه 365 ميليارد تومان). اين رقم فشار زيادي به بودجه دولت و اقتصاد ملي وارد مي‌کند و تلفات انساني زيادي را نيز به همراه دارد و مهاجرت‌هاي اجباري به حاشيه شهرهاي بزرگ را دامن مي‌زند و روز به روز بر شدت بیابان‌زایی مي‌افزايد.
افزون بر شناسه‌های طبیعی ذکر شده، پاره‌ای مشکلات مدیریتی از جمله سیاست‌های غلط اتخاذ شده در زمینه کشاورزی و منابع طبیعی و تغییر کاربری اراضی، عدم باور مزيت‌هاي غير رويشي منابع طبیعی كشور، عدم اعمال مباني حسابداري سبز در نظام ارزشگزاري و غلبه‌ي تفكر سنتي رويكرد معيشتي به سرزمين به جای رویکرد آمایشی مشکلات این بخش را دو چندان نموده است. شايان ذکر است که آثار مخرب تخریب محیط زیست طبیعی بر محیط انسانی و شهرها چالش‌هایی را در این بخش‌ها ایجاد كرده که از ورود به این بخش خودداری شده است.

    برای مقابله با چالش‌هاي مورد اشاره، سیاست‌ها و راهبردهای زیر پیشنهاد می‌شود:
- بکار‌گیری برنامه‌های راهبردی تهیه شده توسط مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور.
- تغذيه مصنوعي سفره‌هاي‌ آب زيرزميني و آبخوانداری به‌منظور جبران كمبودها و تغيير كيفيت آب و جلوگيري از فرونشست زمين با استفاده از سيلاب‌ها.
- توجه هر چه بيشتر به آب‌هاي زيرزميني كشور كه دور از دسترس تبخير بوده و مي‌توانند پشتوانه خوبي براي خشكسالي‌‌هاي كشور باشند.
- اعمال مديريت جامع آب در حوضه‌هاي آبخيز و با مشارکت کامل مردم، زیرا كه آب يك كالاي چند منظوره بوده و مصارف گوناگون دارد.
- توسعه عمليات آبخيزداري به‌منظور مديريت آب در حوضه‌ها پيش از رسيدن آب‌هاي جاري به سدها به‌منظور كنترل و تنظيم جريان آب و كاهش رسوب‌گذاري در مخازن.
- اصلاح روش‌هاي آبياري در كشاورزي به ويژه با توجه به آنكه 90 درصد آب در اين بخش استفاده مي‌شود.
- شایسته است تا برای اعمال مدیریت بهتر منابع طبیعی تمامی اجزای آن با هم و در یک دستگاه اداری مدیریت شوند.
- با توجه به اهمیت این منابع که ضامن امنیت حیاتی این نسل و نسل‌های آینده به شمار می‌روند، مدیریت آنها در سطح وزارتخانه باشد. چنانچه این امور در سطح وزارتخانه اداره شود، با تقویت جایگاه مدیریت، امکان توجه بیشتر در حفاظت، احیاء و توسعه این منابع و نیز پاسخگویی به نمایندگان ملت در صحن بهارستان بوجود می‌آید.
- ضرورت احیای دوباره شورای عالی محیط زیست و اصلاح و تکمیل ساختار آن با افزودن نمایندگانی از تشکل‌های مردم‌نهاد کاملاً محسوس است.
- حفظ محیط زیست و منابع طبیعی در شمار وظایف حاکمیتی دولت‌ها قرار دارد و بنابراین حکومت مؤظف است تا از پژوهش‌های این حوزه حمایت کرده و نیازهای مربوطه را تأمین سازد. به دیگر سخن، نباید به یافته‌های تحقیقاتی در این عرصه‌ها با رویکرد تجاری‌سازی مانند بخش صنعت و خدمات نگریسته و پیگیری شود.
- بسیج امکانات دولت و سازمان‌های مردم‌نهاد جهت فرهنگ‌سازی عمومی و تبدیل فرهنگ حفاظت از محیط زیست به معارف عمومی به‌خصوص ایفای نقش توسط صدا و سیما و مطبوعات.
- تقویت سازمان‌های مردم‌نهاد و حضور آنان در عرصه‌های تصمیم‌گیری، مدیریت، حفاظت و احیای منابع طبیعی کشور.
- در اولویت قرار دادن، به روز کردن و فراهم کردن زمینه اجرای کامل و مؤثر طرح آمایش سرزمین.

    کلام آخر آن که بار دیگر تأکید می‌کنیم:
• منابع طبیعی و محیط زیست بستر حیات جامعه بوده و امروز امنیت حیاتی این بستر به صورتی کاملاً جدی در خطر قرار گرفته است.
• با تخریب آب و خاک و منابع طبیعی نه‌تنها میراث طبیعی که میراث فرهنگی و تاریخی ما دچار ناپایداری و نابودی می‌شود.
انتظار ما این است که نامزدهای محترم ریاست جمهوری نظرات و دیدگاه‌های خود را در مورد چالش‌ها، سیاست‌ها و راهبردهای ذکر شده به طور شفاف بیان كرده و پاسخگوی پرسش‌هاي خیل عظیم دوستداران منابع طبیعی و محیط زیست کشور باشند.

سال 1388 : سالی تاریخ ساز در حیات جمهوری اسلامی ایران

 

با سلام و تبریک سال نو به یکایک همکاران ارجمند

    سال 1388 بی‌شک در تاریخ نظام جمهوری اسلامی ایران، یکی از سال‌های تاریخ‌ساز و حیاتی به شمار می‌رود. کشور در آستانه شروع پنجمین برنامه 5 ساله قرار گرفته؛ آن هم در زمانی که بی‌سابقه‌ترین بحران اقتصادی و موجی از عدم امنیت شغلی جهان را فراگرفته است. مدیریت حاکم بر کشور باید نشان دهد که توانایی گذر از چنین مقطع بحرانی از تاریخ ایران را دارد. از همین رو، انتخاب سال اصلاح الگوی مصرف را ابتکاری هوشمندانه از سوی رهبری معظم نظام جمهوری اسلامی تلقی کرده و امیدواریم تمامی پژوهشگران و کارمندان حوزه منابع طبیعی کشور، نه‌تنها از این انتخاب حمایت کنند، بلکه به ترویج و تبلیغ آن بپردازند. اگر در طول برنامه 5 ساله چهارم، کشور ما از منظر شاخص‌های پایداری محیط زیست، 5 پله‌ی دیگر سقوط کرده و به رتبه 137 از بین 148 کشور مورد بررسی جهان نزول یافته است؛ یکی از مهمترین دلایلش عدم مدیریت بهینه در نظام مصرف جامعه، به خصوص در حوزه انرژی، آب و مواد غذایی (از جمله نان) است. مؤلفه‌هایی که هر یک به شکلی سبب تاراج بیشتر منابع و اندوخته‌های طبیعی کشور را فراهم کرده و می‌کنند.
    امید است با دقت در برنامه‌های کاندیداهای کرسی ریاست جمهوری اسلامی ایران، به آن کاندیدایی رأی دهیم که عملاً در برنامه‌هایش به آموزه‌های بنیادین حفظ منابع طبیعی و محیط زیست پایبند بوده و تلاش پژوهشی در این حوزه را در شمار وظایف حاکمیتی دولت می‌پندارد.

سالی از همیشه شادمانه‌تر و سرافرازانه‌تر برای شما و خانواده عزیزتان آرزو داریم

هیأت مدیره انجمن اعضای هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع

نوروز 1388 بر كوشندگان عرصه طبيعت وطن مبارك باد

    در آستانه نوروز 1388 و رنگ‌آميزي ناهمتاي مادر طبيعت، براي همه‌ي ايرانيان عزيزي كه به اعتلاي نام بلند ايران در جاي جاي اين كره‌ي خاك مي‌انديشند، آرزوي بهروزي و سعادت داريم. به ويژه درود و سلام خويش را به پژوهش‌گران و كارشناسان و كارآفرينان عرصه منابع طبيعي كشور ابلاغ كرده و اميدواريم در سال 1388، ايران‌زمين بتواند قدري از ناپايداري‌هايش را بكاهد و به سوي توسعه پايدار چند گام اساسي بردارد.
    همچنين اميدواريم در سال نو، ديگر از هيچ مسئولي نشنويم كه منابع طبيعي را سد راه توسعه قلمداد كند.
    دست آخر اين اميد را نيز براي خويش محفوظ مي‌داريم كه در انتخابات 22 خرداد 1388 براي نخستين بار شاهد رقابت مانيفست‌هاي محيط زيستي داوطلبان ورود به ساختمان پاستور هم باشيم.

نوروزتان پيروز و پرترانه و عاري از سكوت و خموشي باد
انجمن اعضاي هيأت علمي
مؤسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع

در گرامیداشت هفته‌ی منابع طبیعی

 

اندوخته‌ها و منابع طبیعی هر سرزمین، می‌تواند یکی از مزیت‌های ارزشمند و امتیازآور برای مردمی باشد که نسل اندر نسل در آن می‌زیند و خواهند زیست. در این میان، ایران ما، به حق دارای مواهبی در محیط زیستش است که بسیاری از مردم جهان در حسرتش به سر می‌برند. مواهبی که سبب شده، نام ایران در شمار شش کشوری در جهان قرار گیرد که زیباترین و پرخواهان‌ترین چشم‌اندازهای طبیعی را در خود جای داده و صاحب یکی از متنوع‌ترین زیست‌اقلیم‌های جهان است. تنوعی که سبب شده، سرزمین مادری‌مان از منظر موجودیت حیات گیاهی و جانوری نیز در جایگاهی ممتاز قرار داشته باشد. مقایسه‌ی ارزش هر هکتار از خاک ایران به نسبت خشکی‌های جهان و بر بنیاد آمارهای بانک جهانی، تأییدی دیگر بر این مدعاست که نشان می‌دهد: هر هکتار از خاک ایران معادل 22 برابر هر هکتار از خاک خشکی‌های جهان ارزش دارد.
چنین است که ردپای این ارزش و اعتبار را می‌شود در کلام بزرگان و فرزانگان این کهن بوم و بر آشکارا دید.
يادمان باشد كه ما فرزندان آن ايراني فرزانه‌اي هستيم كه متجاوز از ۲۵۰۰ سال پيش گفته بود:

به فهم آب رسیدن و گندم را گرامی داشتن،
این آیین من است.
پس هرکه رونده ای را بیازارد
جهان را آزرده است.
او که درختی را بیافکند،
بی اجاق خواهد مرد.
او که آب را بیالاید،
روان خویش را آلوده است.

 کوروش بزرگ (ترجمه شده از منشور پارسوماش)

و راستی! پس از گذشت بیش از 2500 سال از این سخن، ما چه چیزی توانسته‌ایم به اسن مفهوم والا و انسانی بیافزاییم؟
وای برما اگر قدر منابع طبیعی و ذخیره‌های پنتیکی گیاهی و جانوری خود را ندانیم و به بهانه‌های مختلف در برابر تخریب بوم‌سازگان وطن سکوت اختیار کنیم.
این پرسش جدی در آستانه‌ی هفته‌ی منابع طبیعی مطرح است که چگونه و بر اساس کدام جمع‌بست کارشناسی، گروهی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی درصدد ارایه‌ی طرحی به صحن بهارستان شده‌اند که به موجب آن، تمامی اراضی ملّی کشور تا ارتفاع دو هزار متری، می‌تواند از مالکیت ملّی خارج شده و به تصرف افراد حقیقی درآید؟ مگر تجربه تلخ واگذاری اراضی 10 هکتاری در پیش از انقلاب را فراموش کرده‌ایم، که اینک درصدد تکرار آن نابخردی نابخشودنی در غالب واگذاری اراضی 2 هکتاری هستیم؟
امید که به حرمت روزهای مقدس این هفته‌ی پاک، شاهد پس گرفت این طرح توسط نمایندگان ارایه‌دهنده‌ی آن باشیم. در همین خصوص جا دارد تا مراتب قدردانی خویش را از محمدرضا اسکندری، وزیر جهاد کشاورزی و فرود شریفی، رییس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور اعلام داشته که صراحتاً مخالفت خود را با تصویب چنین طرح‌های مخربی اعلام داشتند.
فرازنای کلام آن که:
نفوذ يك ليتر آب در زمين جنگلي 7 دقيقه، در زمين كشاورزي 46 دقيقه و در زمين بدون پوشش 4 ساعت و 6 دقيقه است .چه سخنی از این ساده‌تر و در عین حال گویاتر می‌تواند اهمیت حفظ سبزینه و منابع طبیعی را در زیست محیط ایران نشان دهد؟ وقتی بدانیم نفوذپذيري آب در جنگل، 40 برابر خاك بدون پوشش است؛ چگونه می‌توانیم بی مهابای فرداها در برابر تغییر کاربری غیر علمی و افزایش برهنگی سرزمین‌مان سکوت کنیم و شاهد ارایه‌ی چنین لوایح و طرح‌های طبیعت بربادده‌ای باشیم؟
به هرحال آنچه که انکارناپذير مینمايد، آن است که نگرانی از آينده‌ی زيست محيطی جهان و عواقب درازدستی های نابخردانه‌ی آدمی در اندوخته های طبيعی آن، اينک نه صرفاً دغدغه‌ی روشنفکران و انديشمندان حوزه‌ی محيط زيست که در شمارِ پنج گرايه‌ی نخست مردان سياسی زمين است.
امید که در آیین‌های گرامی داشت هفته‌ی منابع طبیعی در ایران، مردان و زنان سیاست‌سالار ایرانی هم عملاً ثابت کنند که رعایت ملاحظات مبتنی بر حفظ محیط زیست، در شمار اولویت‌های محوری برنامه‌های ایشان جای دارد. عزم دولت ایران برای انتشار گزارش ملّی کشور در خصوص تغییرات آب و هوا و پیامدهای جهان‌گرمایی، می‌تواند شناسه‌ای امیدبخش در این حوزه به شمار آید؛ شناسه‌ای که انتشار نخستین پیش‌نویس این گزارش – همزمان با آغاز هفته منابع طبیعی –نویدبخش سزاوارانه‌ی آن است.

متن دادخواست جمعي از صاحبنظران منابع طبيعي كشور بر عليه اداره اوقاف گيلان

              

                                          

 

به نام خدا

دادسرای عمومی و انقلاب استان گیلان
با توجه به تکالیف قانونی مقام دادستانی به عنوان حافظ منافع عمومی جامعه ، بدین وسیله توجه آن نهاد محترم را به اقدامات غیر قانونی و ناگواری که طی چند روز اخیر در استان گیلان از سوی اداره کل اوقاف و امور خیریه استان در جهت قطع برخی درختان کهنسال موجود صورت گرفته ، معطوف داشته و موارد زیر را اعلام میدارد :
1 – اداره کل اوقاف و امورخیریه استان گیلان اخیراً و بنا به توجیهات ناروایی که به هیچ روی به اقدامات ارتکابی آنان وجاهت نمی‌بخشد، تصمیم به قطع درختان کهنسالی گرفته که بنا به انگیزه‌های مذهبی برخی از مردم جنبه‌ي قداست و احترام یافته‌اند و در این راستا تاکنون به قطع – دست كم - چهار پایه درخت ديرزيست در رضوان شهر و ديگر مناطق استان مبادرت ورزیده است.
2- بنابه مستندات کارشناسی و علمی، از این دست درختان کهنسال که سرمایه‌ي ارزشمند محیط ‌زیست ایران محسوب می‌شوند، فقط چيزي در حدود چهار صد پایه در سراسر كشور هنوز باقي مانده است که حدود پنجاه پایه از آنها در استان گیلان مورد شناسايي قرار گرفته است و بنا بر گزارش‌های موثق، اداره مذکور به بهانه خرافه‌زدایی از فرهنگ مذهبی مردم، عزم خود را بر قطع حدود چهل پایه از این درختان منحصربه‌فرد، جزم کرده است.
3 – حفاظت از محیط زیست در زمره حمایت از حقوق بشر است.
طبق اصل پنجاهم قانون اساسی «در جمهوری اسلامی ايران، حفاظت از محیط زیست که نسل امروز و نسل‌های بعدی باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می‌گردد. از این رو ، فعالیت‌های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست يا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است.»
همچنین ماده 686 قانون مجازات اسلامی از بین بردن یا قطع عالمانه و عامدانه‌ي درختان موضوع ماده یک قانون گسترش فضای سبز را جرم انگاری کرده و مرتکب را اعم از هرشخص و نهادی، مستوجب کیفر تعزیری دانسته است.
بنابراین مراتب، نظر به اینکه قطع یا از بین بردن درختان وتخریب محیط زیست طبق قانون اساسی و قانون مجازات اسلامی به هر علت و بهانه‌ای، ولو به قصد مبارزه با ترويج خرافه‌پرستي، ممنوع و جرم بوده، با توجه به اینکه اداره کل اوقاف، اساسا ً در این جهت حق یا تکلیف قانونی یا صلاحیت تشخیص موضوع و اجرای آن را ندارد و اصولاً حتا اگر چنین توجیهی مبنا داشته باشد، روش تأمین مقصود، از جا کندن و نابود کردن درختان جاندار فاقد فکر و مذهب نیست و بایستی با زمینه‌های فرهنگی و عاملان انسانی ایجاد و پرورش خرافات، مبارزه کرد و از آنجا که اداره مذکور تاکنون دست‌كم نه‌تنها به قطع چهار پایه از این درختان ارزشمند و كهنسال اقدام کرده، بلكه درصدد است تا سایر درختان مشابه در سراسر استان را نيز نابود سازد.
لذا خواهشمند است نسبت به پیگیری موضوع، جلوگیری و توقف عملیات مجرمانه‌ای که به وقوع پیوسته و همچنان در شرف وقوع است، اقدام سریع قانونی به عمل آید و با مرتکبان این جنایت زیست‌محیطی و نابودكنندگان ميراث طبيعي و بي‌همتاي ايران عزيز، برخورد مقتضی قانونی صورت گیرد.

        با سپاس

شکات :
نام و آدرس:
1 – دكتر محمّد خسروشاهي، عضو هيأت علمي مؤسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور
2 – دكتر محمد متيني‌زاده، عضو هيأت علمي مؤسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور
3 – مهندس محمّد درويش، قائم‌مقام هيأت مديره انجمن اعضاي هيأت علمي مؤسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع
4 – مهندس حميدرضا عباسي، عضو هيأت علمي مؤسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور
5 – مهندس مصطفي خوشنويس، مجري طرح ملي حفاظت از درختان كهنسال ايران
6 – دكتر علي‌اصغر درويش‌صفت، استاد دانشگاه تهران – پرديس كشاورزي و منابع طبيعي
7 – دكتر انوشيروان شيرواني، استاديار دانشگاه تهران - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي
8 – دكتر سيد مهدي حشمت‌الواعظين، دانش‌يار دانشگاه تهران - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي
9 – دكتر پدرام عطارد، استاديار دانشگاه تهران - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي
10- دكتر احمد رحماني، رييس هيأت مديره انجمن اعضاي هيأت علمي مؤسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع
11- دكتر خسرو ثاقب‌طالبي، رييس بخش تحقيقات جنگل مؤسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور
12- مهندس امير پريزاد، مدير پايگاه اطلاع‌رساني سرزمين جاويد و فعال ميراث طبيعي و فرهنگي كشور

مشتکی عنه : اداره کل اوقاف و امور خیریه استان گیلان به ریاست حجت ٌالاسلام حسینی اشکوری
محل وقوع جرم : چند منطقه از استان گیلان

لينك اعتراض به قطع درختان كهنسال

هموطنان عزيز و دوستدار مواهب طبيعي سرزمين مادري:

چنانچه شما نيز از قطع نابخردانه درختان كهنسال در گيلان به بهانه مبارزه با ترويج خرافه‌پرستي اعتراض داريد، لطفاً با امضاي اين پتيشن، با اعضاي انجمن هيأت علمي مؤسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع همراه شويد.

باشد كه ديگر شاهد چنين حركت‌هاي تخريبي و غيرقابل توجيه در طبيعت وطن نباشيم.

نامه به رییس جمهور: محكوميت قطع درختان كهنسال به بهانه‌ي مقابله با خرافه‌پرستي

 

به نام خدا

 

    جناب آقاي دكتر محمود احمدي‌نژاد
    مقام عالي رياست محترم جمهوري اسلامي ايران
    موضوع: محكوميت قطع درختان كهنسال به بهانه‌ي مقابله با خرافه‌پرستي

 

    با سلام و احترام، به آگاهي مي‌رساند: مديركل اوقاف استان گيلان، در اقدامي خودسرانه و نابخردانه تصميم به شناسايي و انهدام 40 الي 50 پايه‌ي كهنسال از ارزشمندترين درختان استان را گرفته است كه متأسفانه تاكنون چند پايه از اين درختان بي‌نظير و بي‌گناه قطع شده‌اند. ايشان اعلام كرده‌اند كه مي‌خواهند با ريشه‌كن ساختن اين درختان كه مورد تقدس مردم محلي قرار گرفته‌اند، ريشه‌ي خرافه‌پرستي را نابود سازند! غافل از اينكه براي ريشه‌كن كردن خرافه‌پرستي در ايران، نياز است تا با بازمهندسي مسايل فرهنگي و رويكردهاي كلان در اين حوزه، به حل همه‌جانبه‌ي مسأله بپردازيم، نه اينكه با قطع درختان كهنسال، صورت مسأله را پاك كنيم.
    بايد دانست، تاكنون و به همت بخش تحقيقات جنگل مؤسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور و با صرف ميليون‌ها ريال هزينه در حدود 400 درخت كهنسال در ايران شناسايي شده و جالب‌تر آنكه برنامه‌هاي گسترده‌اي براي يافتن علل اكولوژي و ژنتيكي ماندگاري آنها و همچنين تكثيرشان در اين مؤسسه و برخي ديگر از مراكز پژوهشي در دست اجراست تا بتوان با توليد و ازدياد آنها اين نعمت بزرگ خداوند را قدر دانست. كاش مي‌دانستند كه بسياري از دانشمندان و بوم‌شناسان اروپايي آرزوي داشتن فقط يكي از اين پايه‌هاي كهن را در خاك خودشان دارند.

 

    جناب آقاي رييس‌جمهور
   درختان كهنسال، شاهدان زنده‌ي تاريخ پرفراز و نشيب اين مملكت و ساكنانش به شمار مي‌روند؛ افزون بر آن، نه‌تنها يكي از ارزشمندترين آزمايشگاه‌هاي طبيعي براي حصول به درك بهتري از شرايط زيست‌بوم وطن هستند، بلكه اين درختان مي‌توانند به يكي از جذاب‌ترين شناسه‌هاي طبيعت ايران بدل شده و يادماني غبطه‌برانگيز براي محيط زيست ناب كشور محسوب شوند.
    چنين است كه به باور ما، اينگونه سهل‌انگاري و نابخردي، گناهي عظيم نه فقط در حق نسل امروز، كه فرداهاي ايران‌زمين به حساب آمده و بايد از تكرار آن به هر شكل كه مي‌توان جلوگيري كرد.
    از اين رو، انجمن اعضاي هيأت علمي مؤسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع به نمايندگي از سوي بيش از يكصد پژوهشگر اين حوزه از شما تقاضا داريم تا به شكلي قاطعانه و سزاوارانه با مسببان اين جنايت بي‌سابقه در حق طبيعت ارزشمند ايران برخورد و نتيجه را به ملت ايران گزارش فرماييد.

 

                                                                                         احمد رحماني
                                                                 رييس هيأت مديره انجمن اعضاي هيأت علمي 
                                                                          مؤسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع

سرمقاله خبرنامه 28 انجمن

 

مصوبه مجمع تشخيص مصلحت نظام؛
مرهمي بر زخم‌هاي منابع طبيعي كشور

    اغلب خبرهايي كه از محيط زيست وطن مي‌رسد، خبرهاي خوشايندي نيست؛ ظاهراً نه مؤلفه‌هاي اقليمي و نه عوامل انساني هيچيك حاضر نيستند تا نوشخند خويش را به طبيعت ايران زمين بنمايانند. سرماي طاقت‌فرساي سال گذشته و خشكسالي كم‌سابقه‌ي 1387، امان طبيعت را بريده است. همزمان با آن، هجوم آفات، آتش‌سوزي، سيل و توفان همچنان بسياري از كارمايه‌هاي طبيعي را با تهديد و تحديد مواجه ساخته و مي‌سازد. امّا ... و امّا: راست اين است كه همه‌ي آنچه كه مي‌توان نامش را تنگناهاي طبيعي سرزمين نهاد، دربرابر نامهرباني‌هاي آدميان در حق آبادبوم وطن قابل صرف‌نظر كردن است! و اين حقيقتي است كه هر وجدان بيدار و بي‌طرفي بر درستي آن تأكيد و تأييد خواهد كرد. اگر نام دو هزار گونه‌ي گياهي و جانوري ما در سياهه‌ي سرخ (گونه‌هاي در معرض خطر و انقراض) قرار گرفته؛ اگر بسياري از پارك‌هاي ملّي، مناطق حفاظت شده، زيستگاه‌هاي حيات وحش، مناطق شكار ممنوع و آثار طبيعي ملّي ما با ناپايداري‌هاي روزافزون دست به گريبان هستند؛ اگر آثار فرونشست زمين در 300 دشت كشور آشكار شده است؛ اگر حتا مرزهاي فيزيكي مناطق چهارگانه نيز از گزند متجاوزان درامان نمانده‌اند، اگر زباله‌ها دارند طبيعت ايران را – بخصوص در شمال كشور- در خود مي‌بلعند؛ اگر اندوخته‌هاي آبي زيرزميني همچنان به عقب‌نشيني و ژرف‌نشيني خود ادامه داده و در عين حال كيفيت‌شان را نيز از دست مي‌دهند؛ اگر توان زيست‌پالايي رودخانه‌ها و تالاب‌هاي ما به كمينه‌ي خود نزديك مي‌شود و اگر در اغلب مناطق تحت حفاظت سازمان متولّي محيط زيست كشور، حتا يك شغال هم يافت مي نشود! همه و همه گواه آن است كه ساكنان امروز ايران به‌عمد يا به‌سهو كمر به قتل مواهب طبيعي سرزمين مادري بسته‌اند و چنان در انديشه‌ي چيدمان زمين بر اساس نيازهاي امروزين خويش هستند كه خواهش‌هاي بوم‌شناختي (اكولوژيك) سرزمين را كاملاً از ياد برده و به حاشيه رانده‌اند. تصرف گاه به گاه زميني بكر به نام فلان تعاوني مسكن، تجاوز متوالي به پارك ملّي كوير و شهر افسانه‌اي لوت به بهانه‌ي توسعه ميدان‌هاي گازي يا انجام رزمايش‌هاي دوره‌اي؛ مجوز ساخت پالايشگاه و صنايع پتروشيمي در همان 5 درصد از خاك پهناور كشور كه قرار بوده مصون از توسعه صنعتي بماند؛ عدم توجه به زيرساخت‌هاي صنعت گردشگري طبيعي (اكوتوريسم) و تشديد ويراني‌ها در چشم‌اندازهاي ناب طبيعت، افزايش شتابان نرخ فرسايش خاك؛ تشديد محسوس توفان‌هاي غبارآلود در غرب، مركز و شرق كشور؛ همه و همه گواه آن است كه مردمان امروز منطقه، بي مهاباي فرداها، امانتي را كه به آنها رسيده، با شتابي دمادم افزاينده به تاراج مي‌برند. و چنين است كه به اين پرسش آزاردهنده مي‌رسيم و نجواكنان از خود سؤال مي‌كنيم: آيا – با چنين روند رو به قهقرايي – امروز، بهترين روز آينده‌ي محيط زيست ايران نيست؟! فرزانه‌اي مي‌گفت: «مگر نه اين است كه زيباترين تصاوير از دل سياه‌ترين اتاق‌ها، به در مي‌آيند، پس شايد اگر در مقطع تاريكي از زندگي قرار گرفته‌اي، براي اين است كه خداوند مي‌خواهد تصويري زيبا از تو بيافريند و به جهان عرضه دارد.» اميدمان اين است كه چنين باشد و قرار گرفتن منابع طبيعي وطن در چنين منجلاب تيره و تاري، سرانجام بتواند تلنگري محكم را به هموطنان و دولتي مردان و زنان صاحب منصب اين آب و خاك بزند و از پس اين تير‌گي‌ها و ناپايداري‌ها، اراده‌اي استوار و عزمي پايدار براي پاسداري از مواهب ارزشمند سرزمين مادري شكل بگيرد. از همين روست كه دو رخداد اخير را در صحنه‌ي قانون‌گذاري كشور به فال نيك مي‌گيريم و اميدوارم اين رويه به كمك مردم و مسئولين استمرار يافته و تقويت شود. انجمن اعضاي هيأت علمي به سهم خويش از مصوبه‌ي اخير مجمع تشخيص مصلحت نظام مبني بر اصلاحيه ماده 33 قانون حفاظت و بهره‌برداري از جنگل‌ها و مراتع كشور و نيز راي تاريخي ديوان عدالت اداري در ابطال تبصره ماده 4 آيين‎نامه اجرايي ماده 180 قانون برنامه 5 ساله سوّم تشكر و قدرداني مي‌كند. شناسه‌هايي كه نشان مي‌دهند: عزم پاسداري از طبيعت و حفظ كيان آن اينك چنان اهميت يافته و خطرِ از دست رفتن تماميت محيط زيست وطن چنان محسوس شده كه در بالاترين نهادهاي قانون‌گذاري كشور براي مقابله با متجاوزان به طبيعت، همه هم قسم شده‌اند. اميد كه اين روحيه و اراده به تمامي اركان حكومت و مردم تسري يافته و آن تصوير زيبا را از دل تاريكي كنوني به جهانيان از طبيعت وطن عرضه داريم.

چرا از توان بالقوه‌ي انرژي خورشيدي در كشور غافليم؟!

 

سرمقاله:

    بر بنياد پژوهش‌ها و مطالعات انجام شده، از هر 1/5 هكتار اراضي بياباني كشور، مي‌توان در هر ساعت يك مگاوات برق استحصال كرد. بيش از 32 ميليون هكتار از وسعت ايران‌زمين را بيابان‌هاي طبيعي فراگرفته است و افزون بر آن، 7/89 درصد از خاك وطن در قلمرو سرزمين‌هاي خشك (drylands) قرار دارد. مفهوم عيني واقعيت پيش‌گفته آن است كه چنانچه فقط عرصه‌ي بياباني كشور به سامانه‌هاي فتوولتائيك مجهز شوند، آنگاه پيش‌بيني توليد 2/6 ميليون مگاوات ساعت انرژي الكتريسته، كمينه‌ي انتظار خواهد بود. اين در حالي است كه جمهوري اسلامي ايران، هم‌اكنون با توليد 170 گيگاوات (170 هزار مگاوات) ساعت انرژي الكتريسته، به عنوان بزرگترين توليد‌كننده برق در خاورميانه و شمال آفريقا شناخته مي‌شود و با اين وجود، چيزي در حدود 4 هزار مگاوات ساعت هم كمبود برق دارد. به ديگر سخن، انرژي قابل استحصال خورشيدي نهفته در سطوح بياباني ايران (با همين فناوري موجود)، بيش از 36 برابر مجموع توان توليد كنوني كشور در حوزه‌ي توليد الكتريسته است. پرسش اصلي اين است: چرا به چنين مزيت ناهمتايي تا اين حد بي‌اعتنا بوده‌ايم؟ كافي است بدانيم اگر شركاي روس‌ ما به تعهدات خود پايبند مي‌ماندند و سرانجام نيروگاه اتمي بوشهر را با آن همه هزينه و سر و صدا به راه مي‌انداختند، قرار بود در تابستان امسال، فقط هزار مگاوات برق از طريق اين نيروگاه وارد مدار توليد شود! چه دليل از اين بالاتر تا بكوشيم، نگاه سنتي خود را به منابع طبيعي خويش در عرصه‌هاي بياباني تغيير داده و مزيت‌هاي ارزشمند‌تر ديگري را براي آنها تعريف كنيم؟ چنين است كه در راستاي تحقق برنامه‌ي راهبردي 20 ساله بيابان - چشم‌انداز 1404، اعضاي اين انجمن علمي نيز براين باوراند كه مي‌توان با كاربست رويكردي مناسب در عرصه‌هاي ناهمتاي منابع طبيعي كشور، هم بر درآمد سرانه‌ي ملّي افزود و هم براي حفظ توان زيست‌پالايي بوم‌سازگان‌هاي ارزشمند وطن، اعتبارات لازم را مهيا ساخت. واپسين پيشنهاد آنكه چرا به انتخاب يك روز با نام «انرژي خورشيدي» در تقويم‌هاي رسمي كشور نمي‌انديشيم؟ وقتي به مناسبت‌هاي پرشمار موجود در تقويم‌ها نگاهي مي‌اندازيم، به اين يقين مي‌رسيم كه نكوداشت «روز انرژي خورشيدي»، اگر اهميتي بيشتر از بسياري از مناسبت‌هاي مندرج در تقويم‌ها نداشته باشد، از اهميتي كمتر هم برخوردار نيست.